Θεωρούμαστε άτομα με ήθος, ευγένεια και ήπιους τρόπους.
Πασπαλίζουμε το λόγο και την καθημερινότητά μας με μπόλικο «ευχαριστώ», «παρακαλώ» και «συγνώμη» και, όταν πρέπει κάτι να ζητήσουμε, προπομπός του αιτήματος είναι το «παρακαλώ», το «αν γίνεται», το «μήπως θα ήταν δυνατόν» και άλλα τέτοια πολιτισμένα. Ωστόσο παρ όλο το επίπεδο και τις καλές μας προθέσεις, ενίοτε μια προστακτική με τα όλα της δεν την αποφεύγουμε.
Από το «πιάσε εκείνο το φραπέ και βιάζομαι» μέχρι το «άλλαξε το! άρχισε το ματς!» ενίοτε ο λόγος μας είναι αμιγώς επιτακτικός.
Καλό είναι τότε, και γραμματικώς αυτός ο λόγος να είναι ο αρμόζων για την περίσταση! Δηλαδή με άλλα λόγια, καλό είναι να ξέρουμε καλά πώς να φτιάξουμε σωστά την προστακτική των ρημάτων.
Η εμπειρία μας είναι αρκετή για τα περισσότερα ρήματα. Μας ξεγελούν όμως ορισμένα σύνθετα, που είναι φτιαγμένα από τη σύνθεση προθέματος και άλλου ρήματος πχ επι-λέγω, απo-φεύγω, επι-τρέπω κ.α. Όμως ας εξηγήσουμε τα πράγματα από την αρχή.
Για να σχηματίσουμε χρόνους παρελθόντος στα ρήματα, προσθέτουμε την αύξηση –ε- στην αρχή τους. Η αύξηση αυτή φεύγει στην αντίστοιχη προστακτική.
Δηλαδή λέμε φεύγω-έφυγα-φύγε! Λέμε κόβω –έκοψα –κόψε!
Στα σύνθετα ρήματα τώρα (ας πούμε απο-φεύγω, επι-βλέπω, απο-κόβω και τέτοια) η αύξηση –ε- μπαίνει μετά το πρόθεμα και πριν το ρήμα, δηλαδή επιβλέπω-επέβλεπα, αποφεύγω-απέφευγα κ.ο.κ.
Στην αντίστοιχη προστακτική η αύξηση αυτή έπρεπε πάλι να φεύγει. Και εδώ είναι που γίνεται το λάθος, όταν δεν αφαιρούμε την αύξηση στην προστακτική και λέμε πράγματα όπως «Απέφευγέ τον για λίγο!», «Επέλεξέ το! Είναι καλό!», «Επέτρεψε τους να βγουν, δεν πειράζει», «Επέβλεψε λίγο την τάξη μου να πάρω ένα τηλέφωνο!» και πολλά άλλα τέτοια.
Το αντίστοιχο σωστό, είναι απόφευγε, επίλεξε, επίτρεψε, επίβλεψε κ.ο.κ. Καμιά φορά ακούγεται παράξενα, αυτό όμως είναι το σωστό!
Για να έχουν οι εντολές μας και γραμματικό κύρος!
